Sunday, April 26, 2009

Mumbai Tuisunsuo 26/04/09 Vol 1 Issue 33

NUNKHAWPHAM

L. D. Faiheng

Tiena pi le pu hai chun,a bik takin Chapchar lai hun a hin an zalenin chawng an chen a, an fak in an dawn a, an hril in an in-awi hlak.Tlawmnagaina, ringumna le taimakna chu kengkaw in damlai tluonglam chu a-suk-a tung chu an lo zui hlak anih. Sin le rel an liengkova in nghat chu leinsien khawm, an lawman chu a chin vet hung thlat.

Ringmulai a vamur le lengder hai chun zo thlifim dawngin an vuongkuol diel diel a.Chep-Chep hai Sairamtelneng hai le Rengkhawthiem hai chun hmangvawm hai le kunghmui hai chu umkhuopham na a hmangin an theitawp insuoin vang chu an awi a, tu pawi an hril nawh a, lung an sukleng in ngaituona an suk sei hle in ka hriet.Chuonglai huna thlaichi tua inrum ri le se vel rampui ngau ie saha inhramri hai chu ruomtin a khawk vel a.Lovai inrumri le thangkhawk ri hai chun beiseina le hlawtlingna an langtir in ka hriet bawk.

Chuonga muoltin le tlangtin a thlaichi chitin reng inphum hai chu an nina inlang dingin thli hai chun an hung kei tho a. A sur a sa do zo dingin zung an kei nghet sau sau bawk a, chuong chun rathra insuo ding le zu le va hai thawp ral thei lo dingin thingtin hnathat an hung insuo lem ta hlak anih.

Awleh, hieng a chunga ei tarlang an thawk khin inchuk ding tamtak ei nei ring a um ti lo in ei nei tak zet anih. Ei tlantu hai an thawk retheina hausain an lo um ta a, chu bawrsawmna chun mihriem thlatu nu le pa hai chen khawm an lo chel ta pei chu ani hih. Chuonga ei hnufuolna le mawlna hai thaihmang dinga thangthar hai hmalakna chu thiem inzirna runsang bel hi alo nit a sia. Thiem inzirna run bel ding chun ziekfung chel in kawvaipui ah tuonin angur hraichawi hail eh thanghum ei lo khuor thlang chu ani hih. Heinglai zing hin, mani nina in nghil hnuol I nei in um ei tih hi in lau a um takzet. Ramtuon ei rel nasan hi innghil lo in aw !!!

A ai ka sa,fur lai thal nertleng dinga kawvaipui tuonzai rela lo ngirsuok ta hai le la hung ngirsuok ding hai, ei tobul hre in ei zung hai kei nghet hmasang ei tiu.

Choung naw chun, hlimhlawpna hnawttu le mani ditthlangna chu indik a ngai a angurnun ieng a vawi le chang a nunkhuo ei pham el chun, tlakramna lampui ei hraw mek anih ti hre in ei nina hre zing ei tiu. Neinungna phak baka insuk phawklek hin umzie a nei ngai nawh. Nina innghil a umkhuo ei pham el chun, tawkphar in a fur a thal a lungpuk hnuoi a nghak ang el ni pal ei tih ti in lau a um tak zet. Mani inringzova angurnun haider la hung hmu ngei a ta, chun le zuo lunglawm kimna le hriatin nau ang innui ve thei tang ei tih. Mani hutna innghil a mi nei chen um tanaw ni. Ei in rum ri chun beiseina kawleng mi hawng pekin, harsatna le beidawngna chun lawman in chang tang atih.

Ka thalai chanpui hai, ei ham a pholeng intar chun beiseina le tumruna mi siem pak sienla, ei hmabak tuklo ram tuon dinga milo daltu chitin reng hai chu tukdawl in,kawrvaipui, mingo,milien hai hriemtin derna anka le rosum hai chun ei lo hma sik ding chu min pamthul tan aw hai sien HMARNAU hai lawina runsang vangkhuo kawt suo a ngai chun khuong le dar ri hai chun hnena tum kau thliek a hlado ei sam ve thei na ding le mitin in sahranglu chu hawn dingin huoisenna leh rampilril a thang mek hai in ei hriemhrei hai chu hamsuon ei tiu, ‘ Rinumna hmasuontu chun inhawina in a zui hlak’ ti thurosie hi nghil lo in ei hmazawn sengah hlawtlingna chang ding le chungleng le hnuoileng hai in an thangkhawk ri chi hran hrana an awi ang in lawman hlamawi a siemtu ei awi ve thei na ding in ditsak na insangtak ei inhlan a nih.

A lulien nazawng hai hi headmaster an ni kher no!

TRONGBAU

“ Buy 1 get 1 free.Chuleiin kei nuhmei dingin in mi nei chun Mary Hranchal hi a FREE ding”

Joy Rebecca

“Tulai purse an in enpek ngai ta noh..poisa nei le nei no hriet na dingin..bank account en lem ta ro..6 digit a um le a um naw”

Jenny Hrangneimoi(Beautiful)


“UBS hai convocation ka va thrang chu ka hlok pui khop el”

Chong Esther

“ V2 Solution ka zu interview a,ka hming Hau Joseph-a “Hau” ti tak hih a umzie min dawn ta naw ni ham..hril ding zuk hrie nghal lo chu “How Joseph” tina anih, ka ti pek thruoi tawl.Ka dawn fuk tho an naw?..Lower House hai……

Hau(How) Joseph(Street Hawk)

“ A hung kir tah…..a hung kir tah…..Haleluijah...a hung kir nawk ta ie..ka ruol hai..mi lawmpui ro….

Sally Lalrinmawi(Lower House Jt Additional Speaker)

“kei chu interview ku hih sinthaw nekin inhoi ka ti lem an tah,ka confi ta bok.In hawphur deu chun mi ruoi el ro”

Vanlalcham(Luv Guru)

CHANCHIN LAKKHAWM

Khuo tienga suok tuta kar-a Mumbai hung tlung nawk ei zuk hriet thei po hai ; Singlienkhawl, James Lalkhumsang, Esther Ramdinthar le Lalrempui.Chuong ang bawkin Judy Brown khom RCCL ah chuong chen sin a thaw hnungin,chawl hmang ding in Pathien ni hmasak khan Mumbai a lo hung tlung nawk tah.Gulith(ei hriet thei dan dingin Joseph Joute unaupa)khom chawl hmang dingin tulai hin Mumbai a cham ve zing.Chu el khela Rothangmawi le Andy Joute hai chu khawsakna/sinthawna thralem beisein Mumbai n lo hung chuong ka ve.

Tulai hin ei ni lai sin zawm/hmu thar ei tam hle-a.Ei zuk hriet thei hai po chu; Lalthasang ( Corporate Office,OSIM), Lalringchhan(LemonGrass ), Lalremsiem(Little Italy), George Laldinthar(Lemon Grass), Rosiemlien(Little Italy), Samuel Sanate(Little Italy), Lalneihlim (ChinaGate ),Lalbuotsai(Lemon Grass), Memory Zarzoliani (Little Italy), Dorothy le Ruthi (Gebbs).Chuong ang lo deuvin Josellyn Hmangaizuol khom a sin thawna,Kaya Skin Clinic,Powai tieng a lovin sawn phei tah.

Unaupa Paukhawmawi, karmasak lai-a damnawna lei-a bawrsawma taka lo khawsa chu,tuhin chu hung dam fel ta-in,a sin hai khom thratak in a thaw thei nawk tah.

Hungtlung ding tarik 30 April, 2009 hih Maharashtra Sorkar chun 16th Lok Shaba inthlangna ding leiin Public Holiday in a puong.

Thursday, April 23, 2009

Mumbai Tuisunsuo 19/04/09 Vol 1 Issue 32

MANGTHA LEH, MUMBAI !

Marc Lalrohlan

“Even in laughter the heart is sad

And the end of joy is grief ”

“What does man gain from all his labour ?” Ecclesiastes

Mumbai ka hung lut ni chun lungril mawl tak le beisei ding le besei naw ding khom hrie chuong lovin Pune a inthawkin bus in ka hung tlan luta.Ni pui, ruo chi’ng lai tak ani leiin ruo baw-hawk in mi lo hmuok in; khaw hnung-a ka la zuk hriet dan chun, Sion(Zion) le Chembur lai vel saw nieng a tih, bus tlan tak tak thei lo,tlan naw tak tak thei chuong bawk lo,dam te te-a in tawlin,hmunkhata chun kan tum ta hlol a.Kalina ti hih Kerala a ka um lai dai-a a hming hih ka lo hriet an ta-a, “Kalina” auto pu kuom a chun hang hril in kan tlan ta nghal el a.Tuta Masjid bul sawh ni dingin ka zuk thlir kir a,John K Dulian,kei chun a tleirawl tira inthawka “Lalal” ti-a ka ko el hlak,ieng lei-a “Lalal” ti-a ka ko am ana ti khom chu ngaituo chuong der lo chun; a ma mizie ang renga innui deu hieu-vin le Mumbai ruo sur,naupang nuor ang el-a mi chi’m buoi tu chu hre fulo ni awm fahran chun, hlimtakin a milo hmuoka. Kan Auto a chun hung inchawmkai ve in, khulai-a Rudolf a thlaihna dawr bul lai chen khu kan chuong a. Kalina a lamthuom ieng anga intep khom nisien, hi lamthuom hin tien-a-mi hril seng lo a nei anih ti chu hrietna hrim nei naw lang khom,chu lampawimaw mitin tien-a-mi deu thaw kawlkhawmtu chu ka lo hraw zing el chu an tah. Chuonga kan thuomhnaw hai leh intep taka; a-sak, a-thlang kan hang baw hnung chun, Kha’ng hun laia Kalina-a lo happening ve tak Mag. Industries,khawhnung-ah nitin deu thaw ka la fe na hlak ding le ka Pi ding meu inruokna dinga kan Ral-Relna ding anih ti hai chu hre hlek lovin; a step in tung ve tak a chun kan hang kai ta treng treng a.Second floor a kil tieng tak ti chun kan hang lut ta chawt el a. In-a lo um le leng ve Lalrothang le SK hai le chun chibai hang inbukin; kan hang hadam phawt-a. Chuonglai chun Lalrothang khom tlangval la ni-in, nuhmei nei-in,student a la hung ni nawk ding anih ti reng kha a hriet fuk naw-a.(* ei Directory a khan Student a in ziek ani kha).Tusing le Faihriem ti hai khah thlor hluom khan a lo hohlim a.LRT khan a tuhai kan nih ti kha hrie sienla chu Vakola-a, kel phing va la-in, a Doctorate Degree a lakna a ni bawka, malsawna inruok hmangna khop hiel-a inhnika ami suong pek nuom chu ka ring. Iengpo khom nisien,tlangval tlawmngai threnkhatin vawksa thatak la-in,hme inhnik tak chu khang ang ruo sur kara khan kan la hme thei thova.

Kalina kha ka chawl hadamna chau la ni-in,bu fak khop chun Powai an ti,ka e-mail a chau a hming ka la hmu hlak tieng chuh pan dingin kan in siem sawk sawk nawka.Khawpui pakhat suong a khom inzin na ruok chu a la ni pei.Tlangram kan zin tuma Taithu khuo sung po khom lan ruina khop anih an ti kha ka hriet dawk rak el !

Powai kan panna-a chun Air India Colony tieng sawh hraw-in,a zani lai el a thil tlung,mi thren in, ngovawk an inchawk, lien tak el chu hi lai hmuna inchawmdawkin ,traffic jam tak kara an man kir nawk; ti hai mi hrilin auto sung a chun kan in nui deu kek kek a.Chu el chu ni lovin,MumbaiHmar-a lem chun, a traffic jam kha an ngavawk man tum lei-a jam ang in a hng insuo-a;ti hai an zuk hril lem chun kan innnui nasa nawk zuola.Powai a MHADA building insang fahran 6th floor chun kan in nghat top ta anih.Sunnithlak a inzin hnungin zing tieng dar 1 tieng chun Mumbai-a ka zan khat na tuorem ding zal kan rem ta lema.Mang khom um hranpa chuong lovin ngaituo tamtak leh imu ka lo innghil ta lema.

A zing Pathienni chu inkhom ei nei naw-a,tuta hang ngaituo kir chun Pathien ni zata ei inkhom el thei ta dam hi chu a ropui in,ei inthrang hle bawk anih.Awleh, hunhai fe duok duokin Powai tieng ni tam tak training malama ka va um hnungin,July, 2008 thla tawp tieng chun Kalina tieng hungin sawn phei nawk ta khong khonga.Ruol tamtak hai mi thrangpui hnungin lu in nghatna ding Old CST Road lai inhluo ding lo hmu-in,ka hung khawsa tran pei ta-a.

Hienga Mumbai ah hun sawttak ka um sung hin ka thei tawk tawk in Welfare le Fellowship a hai ka thrang ve in ka hriet a.Mi mi lo beisei ang ka lo thaw tawk naw khom a ni thei.Hieng ang hun tamtak sung hin, a chang thrahnem ngaina lei-a ngaidan in kal lei-a inhriethiemnawna khom a um thei.Committee ni khuo a hai khom ngaidan inkal lei-a hohlimna boruok a zuk insang vat chang khom a bo nawh.Mihriem hih ei dam sung hin khuolzintu ang ei ni-in ;khawlai khawpui khom hih “ka in”, “ka hmun” ti thei tak tak ei naw-a.Sin thaw i trul dan pei le inchuklai hai ta ding khoma inchukna hmun umna zir peiin,ei inzin kuol ;ei inzin kuol vel chu anih.Chuong hai chu kei ma khoma student ka ni sung ka lo tonhriet ve hle-a.Khawlai khawpui a khom nisien,ei um sawt-in,ei um toi thei.Amiruokchu,ei um sung bek chu thei tawpa Welfare,Fellowship,Student Organization a hai theitawpa thrang hlak ding anih ti hih,Mumbai ka um sunga ka tonhriet ve ni-in ka hriet sa bawka.Ei hnung-a la hung ding hai ta ding hin institution thratak maksan pek thei pei inla chu ei mawphurna ei suk puitling ve ngei chu nieng a tih.

Awleh,chuong hai po po khom chu dit tawk naw ni awmtakin, MumbaiTuisunsuo(MT) hai hung tran a ni le in ruol in, MTLenglai Gurup dam a hung suok nawk ta peia.Hieng trongbau,License, Kailash, Bluetooth,007(âu âu sagih), Samarinu Tui, Scheme, LOC,Sangbhai,Lalbhai,Nebukanezar No, Skoda Driver, Cooker, Gamsiangtho, “Pa Pa”, Maruti Service Centre, Vijay Malya, Kwality (Kailash Family), khuani ruatlo D, A or B, “haaah bol” ti hai hih a hung suok nawk ta pei-a.Zirtawpni le Inrinni zan, khawvar-zaka nunghak leng hai khom lo pal ve-in, 007(âu âu sagih) ang ela imu khop lo hai khom ka lo tonhriet ve-a.MT Lenglai Gurup hai an che thra taluo lei-a MumbaiTuisunsuo a suok naw chang khom a bo nawh.Nunghak in umna an kil taluo lei-a, a hriehai zal ta hai sien khom,mi la va fe pui ding-a ,auto meuva zu thruoi chang khom a bo naw bawk. Ka pu LRT & family, papui threnkhat le MT Lenglai Gurup inkawpa,hmar nunghak khom nilo, Lushai nunghak lenga fe cha’ng khom a um. “00” Pathum hai runhmunSinlung House a nunghak bu fa-a an fiel lei-a,an ruoi meipui-in van le Bombay po po meikhu in a ur el cha’ng, ngainat na leiin, khuolthra pakhat-a ka thrang ve chang khom a bo nawh.

Trongbau mawi tak tak a mi trongpek hlak hai kha Editor ka ni sunga MT sukphuisui tu in nih ti kha mi thei nghil pek ngai naw ro!MT Believe it or not a dinga,mimal hringnun-a ,nundan dangdaitak nei hai khom kha Editor ka ni sung mi suklawmtu hlak in lo ni ngei!MT kum za(100) tam a la fena ding a hin, hriet zing ni ngei in tih.Article hung ziek hai hlak lem kha chu sa hme dinga a sa hung in chaw ang in nih.

Ani ngei,Mumbai chuong chen ka um sung chun, kei ma mimal ngei thil hlutsak,ka ngaisang zawng le kan hnik zawng le ka thil thlir dan hai po po hi a vuok dar vawng-in, a thlakdam nasa hle in ka hriet a.Mihriem hi ama khatin a lo famkim naw zie ti khom na hriet a hriet el ni lovin;ni tina ka ruol thra tak ani bawk.Student ka ni sung po po hin ransa ang ela sek le mitlthli hai khom an um le um naw hrie lova hun lo hmang hlak ni in;chuong ang po po chu hlip thlak an ni-in,hringnun hih chik lema thlir in,ka hmusuok tum ve-a.Awleh, chuong po po chu ziek dingin hun le ni le ziek fung le lekhatui hai in an mi dai naw el baka,mimal thil taluo khom ani el thei.Mumbai a hin ni le thla hai-in thil dang dang(Randomness) an hung her dawk ang-a, hi lai hmuna hung cha’m ba’ng ang chun kan ngai naw-a.Pathien remruotna ngei-a hi lai a hin hun,tawite hung cha’m ni-in kan hmu lema.Chu ringna chu hnawtzui peiin,awleh mithli huoi treu pumin,puonthuo hai lo zielin,mangtha leh, Mumbai!

TRAWNGBAU LAKKHAWM

“ Mumbai ah thla 1 khom lan um tling lo,hming tiem seng ka talent le in hme pei hin ka nei an tah.Entirna’n,Mithun , Durbin, Dance Danc,Blessed etc etc,”

-Bless Rody(Salsa Dancer)

Uncle Living a trong pei hmel em baka,Kalina sung hih a fangkuol hne sie,Andheri tieng,Uncle Living hmu phak nawna tieng kan pem tum deu an tah”

-Zohmingsang(The Skoda Driver)

“Nuhmei nei ta laklaw chun, an zam a,pathloi ding nek chun an puonbil khom sawp el ding anih”

-Sangbhai

“hmangaih dang nei reng chung chuan, biathu di min hlan lo lah”( ooopppss Dulian trong anih)

-James Daihmingthang

“ Ei typhoid vaccination nei ding hih,ka lo phur bawk,tlangval tieng kha min injection tir naw pal an tih,kan lau bawk”

-Mary Khuongsai (Nurse)

“ Ka thlalak hai kha kholam in sie lie...model interview na a ding ka pek a trul anih..”

-Vanlalcham(Luv Guru)

“ ..Marka, ana Good Friday khan I car kha biekin chen a nam in, I nam tlung zak an ta.. tak tak anie…”

-Darzakhum

Good Friday kha sunzawm ka nuom el a..vel nawk class room a khan ei in khom nawk ding anie..”

-James Daihmingthang

“ in unai hin in mi va hang dit char char de aw…(Duoti hai unau)...pakhat hin chu bawg-kari a hung sawm ding chu a chieng sa chu ana..”

-Jeffery Joute (The Holiday)

Tulai chu Andheri tieng kan sawn ta-a..thokang hai khoma a pet in an mi pet ta nawh..a se in an mi se tah..Andheri thokang hai chu an fel khop el….”

- Kim Vaiphei

“ Ei hung inkhom ve sun sun,thrungna kan la chang naw vel”

-Vashi Tlangval hai

“ Ana a hma khan MT Lenglai hi khah kan PG ah in leng nasa thei an ti-a,ka hung hnung hlak hin,tu hlak hin a dik-in-dak um ta lo cheu.In mi tri moh”

Lilypar(PG Manager)

“Call centre chau hih zan sin a lo um biek naw a ni hih,Card-Centre khom hih zan sin a lo ni ve hle,an dik am Lower House hai”

Hau JoSeph(Street Hawk)

“ Interview-a fe fe hih nghok a um.Kalina lai ku hin Khaini(Golden) le Ti-bur(Tui-Bur) zor lem inla,khawsakna in hoi lem a tih”

James of Bossini

“Ei vaccination kha chu ka hlok pui khop el.3 years typhoid free chu hrillo..a syringe khan ka lungril chen a zu kap sa-a..damsung dai dinga..ka lungril hi a hung kap am aw ani ding? ”

Dai-a



Chanchin Lawrkhom

~ Tarik 5 April, 2009 khan MHWA sponsored “Mass Typhoid Vaccination” huoihawt a nia.Hitak hin Chawlni inkhawmtu mi 60 bawr velin vaccination an nei-a.Dr.Laldaikim in rawina hnuoi-ah,nurse suong um tak tak,Zothansung,Mary Khuongsai le Lalnuntluong hai in thrangpuiin,hlawtling taka zo anih.Ei doctor nu le nurse hai chunga hin ei lawm bek bek anih.

~ MT Lenglai Gurup member ni lai zing Marc Lalrohlan chun Hyundai i10 D-Lite, car tharhlawk,ruo la thram lo, tarik 9 April, 2009 khan a lovin chawk tah.

~ Union Biblical Seminary (UBS),Pune a inthawka graduate el ta ding, Lalneilien khom Easter holiday ti ang rengin tulai hin Mumbai ah a cha’m mek.

~ Lo sawt deu ta sien khom,Lalthrazam,SBI Bank PO sin thaw lai zing chu SBI Staff Qtre,Kumut Nagar,Goregaon West, tieng a sin thawna hnai le awlsam lem ding leiin a lovin sawn phei tah.

~ Jim D Gangte & family hai chuh kum 1 deu thaw Kalina mi-le-sa an lo ni hnungin, Pathien rongbawl dinga a kona sukpuitling ding in,zing thawtranni tarik 13 April, 2009 khin Virar tieng Orphanage le School enkawl dingin lo pan tang an tih.An rongbawlna thar ding ei lawmpui lai zing hin,ei in pam ve em em thung anih.Pathien malsawmna change,an rongbawlna a hlawtling ei MT chun a nuompui hle.

~ Zani inrinni tarik 18 April, 2009 khan ei Fellowship chun thralai hla pawl hratnawk zuol a nuom leiin Perkhuong(Acoustic Guitar) tharhlawk a lovin chawk tah.

~ Union Biblical Seminary(UBS) Pune chun hung tlung ding April 21, 2009 hin Convocation ropuitaka hmang dingin an in singsa mek.Ei unau hai Salem L Hmar, Lalneilien,Stephan Lungtrau le Merina haiin an Degree dawng veng an tih.

~ Bless Rody chu a Management Degree la ding in voituk khan Shimla a pan.


Monday, April 13, 2009

Mumbai Tuisunsuo 12/04/09 Vol 1 Issue 31

ISU KRISTA KHA A THONAWK TAK TAK AM?

By: Kaprosang Joute

Isu Krista Cross a an kheng bet hnung a nithum ni khan a tho nawk thu ei Bible in ami hrila. Kristien hai chun hi ni hi Easter Day annawleh Easter Sunday tiin ei lawm hlak a. Kristien hai ta dingin hi ni hi a poimaw hle lai zingin, Isu Krista kha a thi a, a thonawk ngei anih ti ringlo tu tamtak an um bawk. Isu Krista kha a thonawk ngei ani chun, sakhuo phuntu dang hai nekin a ropui lem ti a suk chieng ding anih. Buddha chu alo thi tah a, Mohammad khom alo thi tah a, Confucius khom alo thi ta bok. Amiruokchu Kristien hai ta ding chun, Isu Krista hi voisun ni hin a hring anih!!

Mitin ta dingin thina chu vawikhat ruot anih a, sap hai chun “the great equalizer” antih a. Nobel Prize dawngtu hai, Beauty queens hai, President hai, billionaires hai khom an thi ve tho a. Nikhat chu nang le kei khom ei hun la hung tlung ve ngei atih. Ei lungngaiin ei inngaisiet el dim anih? Thuthlung thar a ei hmu danin, Isu Krista thina a hnena a inthawk hin ringtu hai ta dingin thina khel ah chatuon hringna kawt ami hawng pek a. Chuleiin Kristien hai ta ding chun thonawkna hi a ropui el baka, ei ringna hi thonawkna a naw chu innghatna ding ei nei nawh. Hieng ang lawma thil ropui le mak hi tienami angin eiin liem tir el dim anih? A thonawk ngei anih iengtinam hre thei ei ta? Isu Krista hi a thi a, a thonawk ngei anih ti ei hriet fie hi a poimaw em leiin ei Bible in a hril danin hei sui ei tih.

Self Phrophesy:

Hei ngaituo vel chun, nithum hnung thi ta hnung hung tho nawk chu thil awi harsa tak anih. Ringnawtu hai chun an awi nuom naw hrim a. Amiruokchu Isu Krista khan a thi ding thu le, nithum hnunga a thonawk ding thu a hril lawk a. Bible scholar Wilbur Smith chun hieng hin atih a; ‘A thi zo nithum hnunga a thonawk ding thu a hrillawk khan, a hriet chieng hle annaw chun mi invet hai thil hril ang cho ani ding anih. Religion dang phuntu pakhat khoma an hril ngam ve nawh.’ A thuoihruoi hai kuoma a hril ani leiin, a thonawknaw chun a thuoihruoi haiin an ring tan aw ding anih bawk. Chuleiin, a hrillawk anga a thonawk naw chun chu, Pathien nau tak tak annaw tina ani ding anih.

Isu Krista kha athi tak tak am?

Mi thenkhat chun Isu kha a thi tak tak nawa, thlan sunga boruok dei khan a hung sukhar nawk anih antih a. Hi theory hi swoon theory an tih a. Amiruokchu Journal of the American Medical Association a article pakhat chun swoon theory hi thil ni thei annawh atih a. Medical le historical evidence ei en chun Isu hi a thi chieng ngei anih ti hriet thei in a um. A nak changtieng panga fei a an sun khan, a chuop(lungs) le a lung (heart) tuomtu pericardium anti hai a sun thleng ngei ring a um, hi lei hin a thi chieng ngei anih ti ei hriet thei. Chu el khel a, hieng hunlai a non-christian historian hai lekha ziek a khom Isu Krista hi a thi ngei anih ti anlo ziek bawk a. Hieng hun laia Kristien hai annawleh, Romans hai annawleh Jews hai lekha ziek ah Isu Krista kha a thi tak tak nawh ti ziek ieng khawm a um bawk nawh. Chu lei chun Isu Krista kha a thi tak tak anih ti ei hriet chieng thei anih.

A thuoihruoi haiin a ruong anin ruk hmang am?

Historians hai chun Isu Krista a thi tak tak anih ti thu ah an buoi nawa, amiruokchu tamtak chu thlan a inthoka a ruong a bohmang thuah an buoi a. English journalist Dr. Frank Morrison chun thonawkna hi a taktak nilo, thu vuongva mei mei anih tiin research thaw a, lekhabu khom ziek a tum a. A reaserch thaw chu Isu Krista an phumna thlan a inthawk a tan a. A nithum ni khan Isu Krista thlan kha a ruok a hmu anih ti hi tukhawm a sel thei an umnawa. Juda hotu hai khom khan mak antih a, a thuoihruoi haiin anin ruk hmang anih tiin anin tum hiel a. A thlan kha Rome sipai haiin darkar 24 an veng a, a thuoihruoi haiin Rome sipai hai hrietlo in lungpui lientak an zawn a, a ruong an lakdawk ding chu thil theilo ang tluk anih. Amiruokchu, a lung kha alo in tawl hmanga, a ruong khom alo um ta bok nawh anih. A ruong kha hmu dingin ala um nisienchu, a hmelma hai khan hmusuok nawk em em anta, a thonawk nawh ti khom hrildar nghal antih. Nisienlakhom mi pakhat khomin a ruong ka hmu ti ding an umnaw leiin, Morisson chun Isu Krista ruong kha a thlan ah a um tanawh ti chu a bel chieng tah a.

Morrison chun a investigation chu sunzawmin, Isu Krista thuoihruoi hai thiltum tieng a en nawk a, thonawkna kha a thuoihruoi haiin thuvuongva an siemfawm mei mei am anih tiin a ngaituo nawk tah a. Amiruokchu mi tamtakin Isu Krista kha an hmu a, a thuoihruoi hai khom lusun a inbi hmang hai kha, huoisentakin an hung suok a, Isu an hmu thu an hung puonglang a. Nuhmei hai kuomah a taksa ngeiin an lang hmasa taka, a thuoihruoi hai kuoma khom an lang bawka. A kut a ke hai an entir a, a taksa khom an them a, inbiek khom anin biek pui bok. Kum 56 AD khan Tirko Paula chun hienghin a ziek a : Chu hnunga chun unau 500 neka tam lai an lar nawka, chuhai laia mi tam lem chu tu chen hin an la dam rawp a; thenkhat ruok chu an in tah a (1 Korinth15:6). Thonawkna kha alo umnaw nisien chu iengleia Tirko Paula khan hieng thu hi a ziek thei am ana? Mit a hmu ngei tu anlo umnaw nisien chu Korinth mi hai khan a thuril an awi tan aw ding chu a chieng nghal sa anih. Chuleiin, hitaka inthok khom hin Isu Krista kha a thonawk ngei anih ti a suk chieng nawk zuol anih.

A tawp chenin a fe tluong

Morission chun a thuoihruoi hai umdan a study nawk chun mak ati nawk zuol a. Mi dawi em em mi 11 hai kha thawk le khatin hung suok in, huoisen takin le hremna nasa tak an tuok khomin Isu Krista a thonawk thu chu anin phatsan chuong nawa. An reng deu thawin, mi pakhat thang loin martyr in an thi a, an thu ring kha khel nisien chu hieng chen an phak ring a um nawh. Isu Krista thuoihruoi hai umdan khan an hotupa chu a dam ngei anih ti kha a tawp chenin anin entir a. MI tlawmte in Jewish establishment le Rome ropuina popo Isu Krista thonawkna thu ah an hne leiin Morrison chun mak khom a ti hiel a. Morrison chun a thil ngaituo andiknaw zie a hung inhriet tah a, lekhabu a tumlo dei a hung ziek tah a, chu lekhabu chu – Who Moved the Stone?- ti anih. Morrison chun, ramhnuoi ah lampui hriet ta sa ah ka fe a, amiruokchu ka ringnawna tieng dei ka hung suok anih ati hiel tah a.

Morrison cho niloin, midang tamtak khom thonawkna ringlo in study tamtak anlo thaw ve tah a, amiruokchu a tawp a chun, khawvel history popo a thilthlung laia la ropui tak anih anti ve seng. Chuong ani si chun, vawisunni a Isu Krista in thina a hnena thu a hin ei hringnun ah iem umzie a nei a? Mosie in alo hril ang khan, ringnawtu hai le ei danglam na tak chu Pathien ei fe na taphawta a fe ve pei na hi anih. Vawisunni hin lawm ei, Pathien hring ei biek anih. Ei Pathien chu a hring zing anih!

Sunday, April 5, 2009

Mumbai Tuisunsuo 05/04/09 Vol 1 Issue 30

EI NGAIPAWIMAW HLAK AM AW!

Darzakhum Songate

Chairman, Mumbai Hmar Welfare Association


Mumbai ah eini mi ei pung pei hi kawngkhata thil lawmumtak chu anih. Ei tam chun insawmdawla inthrangpuituo ding ei tam tina anih. Hienga mihriem nambar an thrang hin siet le mangang tuok theina chance khawm hi a suk tam zuol.

Ei reng hin ei in en chun Mumbaia in le lo neia a khuo le tui nina tak tak nei hi ei umnaw ang anih. Migrant ang hi eini tawl deu vawng. Hieng ang ani lei hin buoina chiterek hai khawm hin a mi tawkna nuom bik. Vangnei thlak takin MHWA member nilai le sung le kuo, Mumbai sung chie ah hin sietna tawpkhawk tuok eila umnaw. Ei unau ngai em em Pi. Lalnunthieng hlak kha Pathien remruot ( ti el eitih) in hienglai mi tu khawm chawkbuoi lo in ventieng mani inlum ngeiah muol ah mi hang liem san lema. Sietna tawpkhawk hi tuoknaw ni’ng tithei aninawh. Chun tuok pal inla tu el khawm hang in nghat vawng theina ei umnawh. Makhat chovin intodel vawng katih tithei khawm an bawk nawh. Hieng ani lei hin ei Welfare motto: INTHURUOLA KALCHAWIIN ti hi mani senga lungril tak thlirkira ngaipawimaw nawkzuol ding anih.

Hi le inkawp hin thil pawimaw thlawmte zuk tarlang zawk eitih.

FELLOWSHIP HI: Mihriemin thil eithaw phawt hi damsung le thi hnunga hlawkpui ding hisapa ei thaw hlak anih. Thlarau tienga eithrangkai pui baka ei Fellowship hi a lukhawngna tamtak ah um.

Mihriem chu ei inhmu a ei in hmelhriet hin inngainatna an an umtir tran. Mumbaia hi sangtel um inla, inhmu ngai thrak si lovin, ei hming khawm inhrie tuo lo, ei thilthaw hai chen inhriepaw lovin um inla inngainatna chu umraknaw ni. Ei inhmu ah ei harsatna le thil thaw thratna ei in hril thlang hin inlunginsiet tuona a siem anih. Hihi Fellowship thrangkaina ropuitak pakhat anih.

Chun, ei inkhawmna hi social activity centre pakhat ani ve. Tulaia chanchin thartakhai hriet theina kartin news, Mumbaituisunsuo khawm hi inkhawm trin char hin tu la tiem lo in zawrsuok anih. Welfare fee le Emergency Fund hai khawm inkhawm trin hin pek thei nghal annih.

Ei sinthawna enin, chawlni zata inkhawm thei aninaw khawmin thlakhata vawikhat dam bek hi chu mani unau lai hmel hang inhmu ve hlak ding anih. Chu inhmuna pawimaw le thratak chu inkhawmna hi anih. Mi lai kan lang thraknaw chun mi ngainat na chang hrienaw ninga, a tukhawmin mi hung ngaina ve bawk nawh nihai. Mi ka ngaina naw chun mi mi ngainat hi kan beisei ding annawh. Ei thlawm leiin inthuruola inthranpuituo hi ei mamawh em em anih. Hi lei hin inkhawmna hi advantage a hmanga mitin mani inchita va hmua, inhmelhrieta inngainatna siem nekin vawikhat kalman senga mi va hmu treu theina anih ti hi hriet ran ding anih.

Mumbai chu ei chang kek le sum sengna ngawt hi anih. Hi lei in kartina inkhawm harsa tipha khawm hi ei umthei . Chu lei chun a kar vieta inkhawm ding khawm hin in fiel thlang eitiu.

EMERGENCY FUND: Rail intar taluo le motor hrat em ema hai nitin deuthaw a ei chuongna hai hin accident an tuok rawp hlak. Mumbai mipui makdeduoi tamtak lai hin mi crack le misuol mi that ngam asanga sang tel an umve. News a eitiem vet hai hi ei chunga thlungthei zing anih. Sietna tawpkhawk tuoka veng ruong phur, hilaia inphum annawleh beiseina neita lova vengsuok ding chun cheng sing tel seng angai. Pawisa Rs. 40,000 – Rs 50,000 hang phawrdawk el ti dam hi thil awl ai annaw hle, a bikin eini haita dingin. Bank ah sum lo nei rikngawt inla accident huna dam mani’n thil eituor si chun hang lakdawk el khawm hi thil intak anih. Chun siet tuokni haia kut bentheka um hin ngainatu hai lungril siemthrat nawk thei talo hielin a suk inhawinaw thei.

Hieng thil umthei hai ngaituo in MHWA Emergency Fund tukum January thla ah inthawk hung indin anih. Hi Fund member niding chun Rs.500 chau thaw a ngai. Mumbaia inthawk mani annawhleh, sung le kuo sum lamna neilo thina tuoka veng inphur ngai le damnaw beidawng beiseina nei ta lova veng pan hai sengso awmtawka ngai Rs.45,000 vel chen hi Fund ah inthawk sum pek thei anih. Chun Mumbai puo hmun danga thi veng phur ngai hai khawm a hmun venga inthawk a hlat ang dungzuiin Fund ah inthawk sum pek thei anih bawk. Sum vawikhat khawn hi a trulnawk naw chun khawn sap ngai talo anih. Rs.500 hi instalment ah pek thei anih bawk.

Siet tuok thei zing einih ti hriea, mi tukhawm inhnemna bik ding an umnaw ti hrie bawka chun mi tadinga ka thrangkai theina ning atih ti lungrila neiin Emergency Fund hi zawm diel diel tum eitiu. Mi thrahnem fe chun an zawm antah. A dan chiengkuong lema hrie nuom hai chun MHWA Office bearers hai kuta inthawk a ziek ngeia lak dawk thei zing anih. Mumbaituisunsuo ah khawm khan tiemthei in a um kha.

DAN BAWSIETU NILO IN BUOINA HI PUMPEL TUM HRAM EITIU. India sawrkar thlungpui hin dan tamtak a siem. State sawrkar, BMC, veng umna , Housing Society hai chen khawmin dan tamtak an siem ve.

Dan hai hi bawsiet chun hremna an thlungtir hlak. A bikin Central le State sawrkar in dan an siem hai ,bawsieta jail lut el theina hai hi chu tri ngawi ngawi a zawm ding anih. Dan khir deu hai bawsiet hi chu inthrangpui tuo khawm thil harsa baka theilo chen khawm a um hlak. Entirna’n Mumbai ah hin underworld tri um em em sawrkar I nghawk tawk, ventienga underground ang el hai hi antam. Anni le kei hi lo va inkawp ni lang sawrkar sipai in mi man hai sien chu inthrangpui tuo dan um hlawl naw nih. Mumbaia nunghak le thlangval, papui le nupui che suol newspaper ah muolpho taka inlang tihai khawm hi inthrangpui tuo ah intrawiawm thei chi thil annawh.

Eini lai vangnei thlak takin sawrkar dan bawsie le mawinaw em em ache phawrlang chie hi eila umnawh. Lawm a um anih. Ei fel lei chu ningei atih.

Ei hriet ding chu mani thawsuol lei nilova vangduoi tuok chu ei thei ang anga inthuruol taka, thi huom chena inthranpui thlang ding einih. Hi hi ani pi le pu thlawmngaina anti khawm kha. Ch nilova thil indiklo/thienglo ka thaw ti inhrie zinga kha thil indiknaw thaw leia buoina tuok pal chun u le nau lai buoina kha hung kei lut ding ani nawh. Ei society mi thlawmte lai hin hmingthratnaw /muolphona keilut lo in thil thra innui vawr vawr na ding ei phur lut seng tum ding anih.

Wednesday, April 1, 2009

Mumbai Tuisunsuo 29/03/09 Vol 1 Issue 29

HMANGAINA THLANTUI

Stephan C. Hmar


Ni khat chu room sunga inthungin ramtin ka ngaituo a. Chuonglai chun, nisa intrengtak chun kan room zawn chu indawi lek lovin a hung em a. Room chu a suk lum zuol a, ka thlantui a suk far truk truk a. Ka thlantui far tin chun nu-le-pa ha’n an nauhai an siem puithling tumna leia harsat mangang thlantui an lo seng nasat dingzie a mi’n hriet zuoltir a. Nu-le-pa hai lo hlutzie le an aiaw theitu ding an um nawzie hriet zuol na’n a mi hluobit ta ringawt el a.

Nu-le-pa hai pawimawzie hriet zuolna dingin hei sui inthuk met ei tih. Pathienin mihriem a siem dan hi, thilsiem danghai nekin a danglam a. A hnara Ama hringna thuok ngei an thuok lut a nih. Hi lei hin, mihriem chu mihring, ngaituona inthrangpei thei nei a hung ni ta a. Nisienlakhawm, Pathienin mihriem ngaituona lungril a pek hi, tedawng tak el, a mihriem vekin a siem changkang pei a tul thung tlat. Hi lungril tedawng tak siem changkangna sin, thlantui far zawi zawi khawpa lo thaw hmasataktu chu ei nu-le-pa hai an nih.

Ei hung piengtlak hlim khan lungril ngaituona mumal bo der ei na, tap khek chau naw chu hriet ei nei nawh. Sienkhawm, Pathienin nu-le-pa hmangin, A hmangaina a hung suklang a. Chun-le-zuo’n duot em em in, an mi enkawl a. Damdawi tha tha ei sakruong nalin, puonlum tha tha an min siltir a. Ei nuhai lem hi chu an sawl zuol a nih. Inrim taka thla tam an mi pai hnungin, an nenetui hlutak an mi la hei innektir nawk ta pei. Taksa mumal khawm putzo lo hielin, nuhai chun an taksa vitamin le mineral tha tha chu phal takin an min nektir hlak a nih.

Ei nu le pa sininrim ra chu ei chunga chun a hung inlang pei a. Ei lungril ngaituona inthangin, ei taksa rurelhai a hung inthanglien pei a. Hi khawm hi dittawk lovin, ei lungril ngaituona chu hma a sawn zuol peina dingin inchukna sikula hai, tha le zung, pawisa tamtak sengin an min kaitir nawk ta pei. Lungril mi petu Pathien le, chu lungrilin, hrietna le varna thalem a nei theina dinga, theitawp suotu nu pa hai hlutzie hi chinlem bova tlangau pui tlak takzet a nih. Mumbai-a ei hung tlangtla theina khawm anni inrimra lei lieu lieu a hung ni ta pei.

Tuhin thil iengkim a danglam lemna, thil changkang lemna hmun Mumbai-a ei um a. Pawisa le thil dang dang, a tam am a tlawm am, hlaw suok thei in ei um ta. Ei nu-le-pahai inrimna ra vawng a nih. Naute, lungril mumal neilo ei ni laia inthawka Pathien hmangaina ei chunga inlangtir hmasataktu ei nu-le-pa hai hlutzie hi iengkhawmin mi’n theinghiltir naw sien nuom a um takzet.

Ei Prime Minister hmasatak Jawaharlal Nehru kha entawn tlak tak a nih. India rama piengin, England rama thiemna an chuk a. India le saaphai nunphung inkawpin a hringnun kha a hmang a nih. Sienkhawm a sika ngirngam a nu piengna India ram baka ngainat lem a nei thei nawh.

Hienga nu-le-pahai thlantui hlutzie ei ngaituo chang hin, hnuoia hung tum Isu Krista’n rinumna tamtak tuora, thlantui thisen ang hiela fara inthlanna sin a hung thaw hlutzie hriet suok naw thei an ngai nawh. Chawimawi nghawklo, ropuina Lalpa’n rinum tinreng thina chen a hung tuor muolsuo leia beisaina nei thei chau ei nih. Gethsmani-a ei Lalpa thlantui kha theinghil ngai nawng ei tiu. Mahatma Gandhi-in, “Tukhawm sakhuona neilo chu tuipui tui a’nthawka tui farkhat lak dawk ang a nih. Boral ngei a tih”, a lo ti angin A thlantui le thisen kingna sakhuoa hin ngirdet tlat ei tiu. Hlawtlingna le damna a um.

Khawvel le vana hmun ei chang theina dinga hmangaina thlantui, ei ta ding lieu lieu a suk suoktu hai hi innghil ngai nawng ei tiu.