MumbaiTuisunsuo Vol 1 Issue 2 le 3 a article insuo hai

KA HMANGAIHAI

John K. Dulian

Ka hmangai hmasatak chu, naupang kum 12 ka ni lai kan hmupui a. Naupangte’n, a ditzawng le tha a ti zawng a hmua, inzak leia a ving tut ang hin, kei khawm kan zak hle a. Sienkhawm, ka ditna a nasat em leiin kan zakna chu thup thei ruol an naw a, a velin ka vel ta ngat ngat lem a. Thla tam khawm an vawi hma’n amanu le chun inhmangaina thu kan puong thei ta a nih.

Amanu chu ka hmangai hmasatak a ni a, ka ruol thatak a ni bawk. Kan pahnihin kan innui tlang hlaka, kan tap dun bawk hlak a. Thiltha tamtak, nundan mawi dam, hmangaina indiktak chanchin dam, inchat lovin a min chuktir a. A hmangaina tawngbauhai chun a mi hne a, vawisunni chen hin, ka lungrila dar ri ang hin a lan ri vang vangzing hlak a nih. Kum hni sung zet hmangaina lawnga, tu dang ngai lova kan intawl den den lai chun, tun a tulna leiin ka maksan a hung tul ta a. Chu thu chu, ka hmangai huphur takin ka hei hril a. Ama chun tuorthiem takin, ‘Nasatakin hung inchuk la, I hlawtlingna parmawi senlai nau ang hlimtein ei pahni hin ei la chen ding an naw’m tiin a mi hnem a. Chu tawngbau chun a mi thawidam a; phurtak le nasataka thiemna inchuk ding chun ka hmangai chu, intawng nawk ngei beisei zingin ka maksan ta a nih.

Kumthum sungzet, khawvel lamthuoma thiemnahai zawnga kan vai hnungin, vangneitlak takin ka hmangai chu kan hmupui nawk a. Tuzet hin chu, kei khawm, matric pass zo hlim kani veta bawk leiin, inringzona tlawm ka nei ve ta a. Chu-el-bakah, tuzet hin chu, ka hmangai khawm chu a lo inthleng danglam ta khawp el! A sakhmel a lo tha zuol ta a. Kum sawttak kan inhmu naw sunga hunhai khan a lo sukhmeltha zuol amani ka ti hiel a. Kan inhmu naw sung khan, lep ler takin lengdang ka saikuol ti hrezing sienkhawm, inhawng takin a mi lo pawm nawk a.

Ka hmangai le chun siet le that niha’n an mi the thei naw a; hruol hertlawp angin kan in kawpzing a, dawntu ringum tak angin a mi dawn a, a mi hnemzing hlak a nih. College ka hung kai a, a hmangaina tiemsenglo ka chunga a sur a sur hlakhai kha ka phu nawzie ka hung hrietzuol pei a. Kei ka felzo naw leia thil tamtak ka thawsuolhai kha ama ka lo intum hlak a; sienkhawm a mi hmangaina a tawp chuong naw a, a zuol ting lem hlak a. Ruol thalohai kawla I mi thuoi tia kan tum lai chun, innem deiin “Mi hi an thatnawna’n inkhi naw la. Ieng anga misuol khawm piengpui thatna an nei seng a. Chu chu thatna chu hmu lem ding a nih’ ti’n a mi hril a. Ka hlawsamna dam ama lei a ni tia kan tum changin, hlawsam lang khawm ka hlawsamna a’nthawka kan chuka, kan siemtha chun khawvel a mi vangnei tak ka ni dingzie a mi hril hlak a. Ei kohran inthuoi danhai le ei pathien ring danhai a, zawna ka hung hau a, ei thuoituhai khawm ieng an ni bik naw tia ka chier-in-thluok laiin, ringna hi mimal le pathien inkar ana, mi dang en a tul nawzie a mi hril a. Inchukna kawnga khawm, thabo hun le peinaw chang a hung umin, mi dang ta ding nilo a, kei ka ta ding lieu lieuva inchuk ka nizie a mi hril hlak. Lekha ziektu ropui tak tak hai lekha ziek, vawisun ni chena ka nun rama thu hril mawl mawltu hai lekhaziek hai dam a min tiemtir hlak a. Chu el chu nilovin, thilmawi hmusuoka um, nitin a thil hrilsuoktu (Arts), drama umzie nei tak tak dam, movies le rimawihai ngaisang dan a min chuktir bawk.

Kei, ka nina tak tak inhmu suokna dinga mi thangpuitu ka zuk maksan ding a ka chunga lungaina piktak hung um chu a ni ding reng a nih. Ana chu ka hmangai chun tuorthiem tho a tih—thiltha tamtak, hlawtling dan min chuktirtu le chu neka pawimaw lem hlawsamna a khawm tuorthiem dan min chuktirtu chun, inthena mei mei chu a tuor thiem naw ngaina um lo va!

A danglam thrai thrai khawp el, ka hmangai thar le a pahnina chu! A hmasanu nek khan a naupang lem a, that dan a hran hlawk a nei bik ve nawk a nih. Keia inthawkin phut tamtak a nei a, sien khawm a tlawnin an luong raltir ngai nawh. Inruolsiekna lampui a a tawp chen tlan dingin a mi nawr lui a. Chun, ka tlan zo tanaw hlawl phat a mi hnemin a min chawl hadamtir hlak. Ka khata ngir dingin huoisenna a mi pek laizingin, ngirna hmun detnaw a tiumzie a mi hril zing bawk. Ka theitawpa ka thaw a ni phawt chun, hlawsam lang khawm inzak lo dingin a mi hril a; “Hlawtlingna nek hmanin tumna lungril neia theitawp suo a pawimaw a nih” a ti hlak. Ruoltha le mi ngainatu, ka theinghil ngailo ding tamtak a mi siempek hlak.

Sienkhawm, thil reng reng a tawp hlak angin, ka thiltha hmu khawm hi, a hung tawp a tul ve nawk ta a. kum hni hnunga ka hmangai chu ka maksan nawk a tul ta a.

Ieng po khawm lo ni sien, ka hmangaihai, mangtha ro! Delhi, Mangtha! (Ka hmangai pakhatna). Chandigarh, Mangtha!(ka hmangai pahnina). Mihriem, hlawtling le puitlingah in misiem hih. Ka lawm cheu!!

john(dot)dulian(at)gmail(dot)com

MumbaiTuisunsuo Vol 1 Issue 2

PHAIPHIN CHUNGA ZALPA MAWL KHA!!!

Stephan C. Hmar

May thla tawp tieng an ta a. Monsoon thli chun, sumtuipai tamtak el chu, Arabia tuipui chunga inthawkin India khawmuol tieng a hung len phei duol duol ta a. Kalina a cheng mihriemhai chu, an hmabak el a fur ruotui nasatakin, arpuiin a tui a awp de tlat anga, a hung awp de ve ding lei chun an chi-in-ai hle a. Ruopui hung inthawk mek chu, a iemani zawng bek a tukdawl dan ding ngaituoin an insing sa nuoi nuoi a.

Hi lei hi anih, Kalina Masjid ep taka lampui khawm chu, zan dang nek taka a lun nasan chu. Mihriem le motor inlawn vel hai chun, “Siemthat thei thei” “Sengkhawl thei thei” ti ni awm fahranin bungruo le chakkhai thilhai lakhawlin, a suk-a-tungin an in lawn hum hum zing a. Thawmri khawm a nasa hle a, nadar a deng bu vang vang el a nih.

Masjid Gate kawlah chun phaiphin siebum in a um a. BMC ha’n lampui siemthatna dinga an sungkhawm ni awm tak a nih. Chu phaiphin chunga chun, pa pakhat hi, a khup zawnga zalin a lo in bur bur zing a. Hei en chun, a sam le a bek hmulhai chu a sei hle a. Chun, zakuo a hak naw a. puon, a var le a hringa intiel hi a bi a. Chu puon chu a neisun ni awm tak a nih. Masjid, pangal ha’n an Allah biekna dinga tiena Mughal hai inbawl dan entawna, sailungvar mantam chia mawi taka an bawl kawl ela, mihriem tawp deu zal tlat el chu a mak khawp el. Chu el bakah, Fur ral do dinga inpuocha mitam tak a suk-a-tunga lawn hai kara imu inhnik taka pathling lo in bur bur tlat khawm chu engto hlaw hle awm tak a na. Sienkhawm, tukhawmin amapa chu en na hun an nei naw a: ama khawm chun a hung engto phak bawk nawh.

Zingkhuo a hung var a, chu mipa chu inhma takin a thova, phaiphin chunga chun an thung a. Sakhmel nguina reng reng kawp lovin, lampuia inlawn hai chu a lo thlirzing a. Nghawk deu ni awm tak hin, a mit a laksawna van tieng a hei thlir nawk a. Hlimna thuruk inthup, titna, duamna, hmasielna leia hringmi’n a hmuzo ngailo chu hmu ni awm tak hin, lungawitak hin an nui nawk huo huova. Vawikhat nisa inher chun, a tlang ela Hotel hma a chun a zu ngir a. To tawk tawkin mihai bufak chu a zu en a. Fak ding ama an hung pek hma khat chu, lungawi takin a lo nghak zing a.

Chuong hun lai chun Kalina ah ka nuhmei leh kan um ve a. Kalina Masjid kawl el lai chun, arbawm tiet chau in kan hluo a. Harsatna le taksa bawrsawmna haiin sumpui angin a mi bel a. Tuor thiem harsa ti ngawtin sunni zan hunhai kan tawi a ni deu tak hlak. Midanghai ang thovin ruosur ding khawm chu ka huphur ve a. Ka huphur dan chu a chi a danga, ruosur hin ka natna a suk zuol hlak leia huphur ka ni tak.

Phaiphin chunga zalpa hi, midang ha’n engto phak naw hai sien khawm ka lungrila lien tak hmun a chang a. Vawi tamtak chu, ama hmu dingin kan thawk suok hlak a. ka lungril intar tak chu an thawl huoi hlak in ka hriet hlak. Vawikhat khawm kan biek pui naw a, a hming khawm ka hriet naw a, khawlai mi am anih ti khawm ka hriet bawk nawh. Sienkhawm, nitin hin ka ngaina a zuol hlak a; thil nasatak a min chuktirin ka hriet a nih.

June thla a hung ni a, ring ang reng in ruopui van awn a hung inthawk ta a. Mihriemhai chu hu inlau in an tlan dar suo suova. Ka ruolpa ruok chu, dawr tuola inthungin, ruosur chu innui sur hin a lo thlir zing a.

rengkai1road(at)yahoo(dot)co(dot)in

MumbaiTuisunsuo Vol 1 Issue 2

“Jack, ka chawl hadam nuom an tah…..”

Jacob Shakum

Matric, Churachandpur-a inthawka ka zovin, sum le pai nei le nei inkara, ka u Rebecca Lalzarkim in Shillonga inchuk zawm ding in a mi ti tlat a. Chuonglai chun private sikula zirtirtu sin thaw in kan insung hi a enkawl hlak . Pathien ringsanin Shillong tieng, 1994 khan PU(sc) thaw dingin ka lo fe thla a, kan chukna chu sunzawm peiin kum 1998 khan kan sungin kan in pem thla ta a. Ka u chun zirtirtu sin bawk chu Shillong a chun a thaw zom nawk nghal ta a. Kei el chau nilovin, ka sang, Timothy Shakum le kan upatak Ruthy Thanglienkhawl hai khawm chu chawm sa in sin chu a thaw zom ran a. Ka sang chun sorkar sin chu 2003 khan a lo hmu ve ta a. Chu zo leh ka u Ruthy khawm chun Msc a zo in Mizoram a sin a hung hmu ve ta a. Kei ruok chu PhD la thaw rawh a mi ti leiin kum hni chu PhD ka la thaw a. Nisienlakhawm, hun lo takin July 29, 2005 chun muol a mi lo liem san tak leiin ka PhD khawm chu ka sunzawm thei ta lo in ka lo chawl san a hung trul ta anih.

Ka u le hin ruol in pawl taka in pawl kan ni a. Nunghak leng ka hung hun chen khawm khan a mi leng pui hlak a nih. Harsatna ka nei hai reng reng hi ama kawl a hin kan tlun hmasatakzie hlak a. Ama khawm hin Tv a hung lengtu hai reng reng hi ka ngai dan hi a lak phawt hlak a nih. An hnik fak ding a nei khawm a ka fak ve naw chun inhawi ti ngai lo a ni a. A mi hmangaizie chu hril hin a phak naw a ni deu tak a nih. Nu in nau a duo tang char hin mi duot in, ka sawl ding khawm hi a phal ngai nawh. Sin ka nei hma khat chu pasal khawm nei tum lo a nih.

Chuonga sinthaw puma a mi chawm lai zing chu hieng hin a ti hlak a, “Jack, ka chawl hadam nuom an tah. Sin det deu hung nei ta la chu I kawla um ka ta, thaw trul trul thaw pek ka ti che a…” a ti hlak a. Khang laia a trawngbau kha ka na a hin a cham zing hlak a. A trongbau chu suk puitling pek khawm chu ka tum hle a. Nisienlakhawm, Pathien remruot dan le mihriem remruot dan hi a lo in ang naw khawp el a, hrietthiem hi a harsa in pawm an tak hle a nih. Laklaw deuin Pathien in chung tieng a mi lo thuoi pek el ta a. A tuor hi an tak em em el a nih. Ka hmangaitak in a mi hang maksan hnung hin chu ka khawvel hmang hi an thim mup a, mumal khawm ka hriet tha naw a nih. Tuchen khawm hin pawm harsa ka la ti a, la hmu nawk ding hin kan ring hlak leiin milai dam hin ka la en kai vel hlak.

Ka u in muol a mi liem san hnung sawt naw te a chun Pathien zar in sin chu ka hung hmu ve ta a. Nisienlakhawm lawm a kim thei tak tak ta nawh. A trawngbau kha ka hriet zing hlak a. La dam nisien chu lawmna a famkim el ding hi ana. Sienkhawm Pathien remruot a lo ni naw leiin chungtieng, angel veng khawpui ah a mi lo chawl hadam san lem an tah. Aw, ka va ngai ngei che de aw ka u dittak!

jshakum(at)yahoo(dot)co(dot)in

MumbaiTuisunsuo Vol 1 Issue 3